Thơ Lâm Tẻn Cuôi

Nhà thơ Trịnh Bửu Hoài ở An Giang đã viết một bài dài 8 trang thay cho lời giới thiệu tập thơ Hương xa từng góc khuất (NXB Hội Nhà văn, tháng 8.2013) của nhà thơ Lâm Tẻn Cuôi ở Bạc Liêu.

Có một đoạn như vầy: “Những tập thơ gần đây anh cho in thêm tên Lâm Trấn Khuê… À, thì ra Lâm Tẻn Cuôi phiên âm từ tiếng Hoa ra chữ Việt là Lâm Trấn Khuê… Thôi thì dù lấy tên nào thì cũng là anh, một người mê thơ và làm thơ bằng trái tim cháy bỏng của mình”.

Nhà thơ người Việt gốc Hoa này sinh năm 1951; anh không may bị sốt bại liệt từ nhỏ và phải ngồi xe lăn cho tới giờ. Vậy mà anh đã trở thành một doanh nhân thành đạt ở Bạc Liêu và là tác giả của 7 tập thơ đồng thời là hội viên Hội Văn học nghệ thuật Bạc Liêu và Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam.

Xin chia sẻ với nhận xét của nhà thơ Trịnh Bửu Hoài: “Trong thế giới mênh mông đó, anh vẫn đi trong hạnh phúc với một tâm hồn nhạy cảm, vượt lên số phận, biết yêu thương và gởi cho đời những cánh hoa hương sắc của lòng mình”. Đọc bài Giao thừa mới hiểu vì sao Lâm Tẻn Cuôi đặt tên cho tập thơ lần này như vậy: Quên cuộc đời mình còn có những niềm riêng / Đời vẫn đẹp dù ngụp lặn mãi giữa dối gian lừa lọc / Giờ khai bút ru hồn đêm trằn trọc / Hãy cố quên buồn khi trước mặt mình đầy những nụ hoa!

Có thể gặp lại hình bóng của nhiều người con gái trong thơ Lâm Tẻn Cuôi. Thường nhật là nhẹ nhàng và hồn nhiên; đôi khi hóa thành sóng, thành gió nhưng không thành bão. Tỉ như trong bài Sóng tình này: Đời tất tả ngược xuôi / Tình hằn sâu nẻo người / Em đừng hồn cô phụ / Buồn lạc lõng chơi vơi / Đêm gió lạnh chìm sâu / Mộng quanh con sóng trào / Nơi tận cùng nỗi nhớ / Ta xa mà thương nhau…

“Anh hy vọng nhưng không hiểu đó có phải là cứu cánh. Anh sẽ có niềm hạnh phúc vô biên hoặc nỗi đau vô bờ. Khi yêu, anh cũng chẳng dám tin, chỉ xin người…”, Trịnh Bửu Hoài đã viết như vậy rồi trích dẫn: Xích gần chút nữa đi em / Dẫu còn khoảng cách cũng thêm ấm lòng (Gởi hương cho gió).

Và có lẽ cả đời, Lâm Tẻn Cuôi không muốn làm phiền lòng ai. Cả trong Nguyệt, một bài thơ có ý “triết lý nhân sinh” khi để cho một người con gái đẩy xe lăn đưa mình lên dốc từ bốn phía cuộc đời trước, sau, phải, trái. Đẩy từ phía trước thì Em nhích gần sẽ đẩy anh lùi xa; đẩy từ phía trái thì Lực ly tâm đâu thể hút ta vào; đẩy bên phải thì Anh phế nhân còn em hồn xuân sắc. Rốt cuộc, nhà thơ nài nỉ: Thôi em hãy từ phía sau đẩy tới / Anh nhìn lên dẫu khuất mặt ru buồn / Nhưng vòng lăn xe lên hay xuống dốc / Sẽ an lòng em mãi ở sau lưng. Vâng, không phải để an lòng mình mà để an lòng người…■


Đã đăng trên báo Thanh Niên:
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20131015/tho-lam-ten-cuoi.aspx

Gạo thơm ST ra thế giới

Cục Sở hữu trí tuệ đã chứng nhận nhãn hiệu “Gạo thơm Sóc Trăng” từ cuối năm 2011 cho dòng sản phẩm gạo thơm mang tên ST. Người xây đắp cho thương hiệu này, kỹ sư Hồ Quang Cua, nay đang mong muốn nâng ST lên thành thương hiệu gạo Việt Nam trên thương trường thế giới.

Thái Lan làm được, sao mình không làm ?

Kỹ sư Hồ Quang Cua - Ảnh: H.Kim

Tốt nghiệp kỹ sư trồng trọt Trường ĐH Cần Thơ năm 1978, anh Hồ Quang Cua  trở về quê nhà Sóc Trăng, làm việc tại Phòng Nông nghiệp H.Mỹ Xuyên, sau đó được đề bạt làm Phó giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Sóc Trăng. Đến nay, anh đã cùng nhóm cộng sự đi qua chặng đường hơn 20 năm xây dựng thương hiệu gạo thơm ST. 

Từ năm 1991, Hồ Quang Cua đã tham gia nhóm nghiên cứu của Viện Lúa ĐBSCL và ĐH Cần Thơ lo sưu tập, thử nghiệm các giống lúa thơm cổ truyền của Việt Nam, Thái Lan và Đài Loan. Được làm việc cùng các nhà khoa học đầu đàn như GS Võ Tòng Xuân, GS Nguyễn Văn Luật, rồi ra nước ngoài học, anh bắt đầu có ý tưởng làm lúa thơm cao cấp cho Việt Nam, trước hết là cho tỉnh Sóc Trăng.

Dạo đó, anh phát hiện giống lúa thơm nổi tiếng Khao Dawk Mali 105 của Thái Lan là do một cán bộ ở huyện chọn tạo; vậy mà những năm 1992 - 1997, mỗi năm Thái Lan thu gần 1 tỉ USD nhờ xuất khẩu hơn một triệu tấn gạo này. “Họ làm được sao mình lại không làm, trong khi đến cuối thế kỷ 20 mình đã xuất khẩu gạo ổn định và lo được an ninh lương thực rồi?” - Hồ Quang Cua tự vấn rồi cùng nhóm cộng sự và bà con nông dân ở huyện lao vào công việc bất kể ngày đêm. Trong bước đi đầu tiên kéo dài nhiều năm ấy, các anh đã rút ra 3 kết luận hình thành nên cây lúa thơm tương lai: 1/ Quá trình biến dị, lúa có thể cho ra giống mới có phẩm chất cao hoặc dùng làm nguồn lai tạo tiếp; 2/ Việt Nam đất chật người đông, cây lúa thơm phải là cây cải tiến có năng suất cao chứ không thể như Thái Lan, Ấn Độ sử dụng cây lúa mùa cổ truyền năng suất thấp; 3/ Phải đào tạo nhân lực để hình thành đội ngũ nghiên cứu.

Lúc đầu, ít người tán thành những nhận định mới này, nhưng rồi được Bộ Nông nghiệp và lãnh đạo tỉnh Sóc Trăng khích lệ, dần dần bảy giống lúa thơm bố mẹ được lai tạo, trong đó có gien giống Khao Dawk Mali, giống Tám Xoan ở phía bắc và giống Tào Hương của Sóc Trăng. Tới năm 2013 này, đã có 21 giống ST. Riêng ST20, cho hạt gạo thon dài, cơm mềm dẻo, thơm hương dứa và hương cốm. 

Từ năm 2009, đã có gần 25.000 ha lúa thơm ST được trồng tại Sóc Trăng và hàng vạn héc ta nữa được các tỉnh ven biển khác ở ĐBSCL trồng. Ngoài việc trồng lúa hai vụ, các anh còn giúp nông dân trồng lúa thơm theo các mô hình hành tím - lúa và tôm - lúa. Ông Trà Diên ở xã Viên Bình, huyện Trần Đề, nơi đang làm 2.500 ha lúa ST5, nói: “Tôi làm 23 công cấy tầm lớn hai vụ ST5, mỗi năm lời hơn 150 triệu đồng, gấp đôi lúa IR ngày trước”. Hồ Quang Cua nói: “Các tỉnh ven biển ĐBSCL có thể trồng được vài trăm ngàn héc ta giống ST. Riêng việc trồng lúa thơm ở vuông tôm đã giúp ổn định môi trường, tái tạo sự sống trong đất, làm chậm quá trình thoái hóa đất”.

Trong đào tạo, từ cây lúa thơm ST, đã có 10 kỹ sư làm tiếp các đề tài lên thạc sĩ, riêng anh Trần Tấn Phương đã bảo vệ tiến sĩ hồi tháng 10.2011 chuyên về di truyền với đề tài “Nghiên cứu chọn tạo giống lúa thơm cao sản phục vụ nội tiêu và xuất khẩu”. 

ST ra thế giới, nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi

Cuối năm 2011, đã có 5 đơn vị được Sở NN-PTNT Sóc Trăng trao quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận thương hiệu “Gạo thơm Sóc Trăng”. Đó là Công ty Gentraco ở Cần Thơ, Công ty lương thực Sóc Trăng, Công ty TNHH Thành Tín, Công ty chế biến gạo chất lượng cao Sóc Trăng và cơ sở sản xuất lúa giống và gạo thơm Mỹ Xuyên. Cũng năm đó, lần đầu tiên, Việt Nam xuất khẩu được hơn 400.000 tấn gạo thơm, chủ yếu là giống Jasmine vì giống ST chưa có nhiều, mới đủ tiêu thụ nội địa.

Tình hình này đã thôi thúc kỹ sư Hồ Quang Cua cùng các đồng sự dấn thân tiếp vào một kế hoạch mới. Họ đang làm đề án “Xây dựng liên minh nông dân và doanh nghiệp dựa trên quan hệ sản xuất mới” với mục tiêu hàng đầu là “tăng thu nhập cho nông dân”. Nông dân trồng lúa thơm ST sẽ tăng thu nhập lên tối thiểu 20% trong năm đầu tiên và tiếp tục tăng trong năm thứ 2 và năm thứ 3 nhờ nắm bắt đầy đủ kỹ thuật canh tác. Cơ sở nào để có dự án này? Anh Cua cho biết giá gạo trắng xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2013 chỉ nhỉnh hơn 400 USD/tấn dẫn tới hiệu quả sản xuất lúa gạo thấp. Trong khi đó, Công ty lương thực Sóc Trăng và Công ty TNHH Trung An ở Cần Thơ đã xuất khẩu gạo ST20 với giá 900 USD/tấn và đang thiếu hàng để bán.

Hồ Quang Cua hỏi: “Vậy ta có nắm được cơ hội này để thâm nhập sâu vào thị trường gạo cao cấp của thế giới không? Và ta có thể tổ chức sản xuất một vài chủng loại lúa đặc thù của Việt Nam, như ST, với mô hình doanh nghiệp liên kết với nông dân?”. Rồi tự trả lời: “Làm được nghĩa là chúng ta tạo được một quan hệ sản xuất mới, hữu cơ giữa nông dân và doanh nghiệp, điều mà Chính phủ vừa phê duyệt trong kế hoạch tái cơ cấu sản xuất lúa của Bộ NN-PTNT”.

Theo các tác giả dự án, gạo thơm ST20 và ST21 là gạo thơm cao cấp, rất được người tiêu dùng trung lưu thành thị ưa chuộng, bán được giá cao, nội địa bình quân 1 USD/kg, xuất khẩu tới 900 USD/tấn, như vậy là gạo Việt Nam bắt đầu cạnh tranh được với gạo thơm cao cấp của Thái Lan. Giờ  đây, nếu mô hình liên kết nông dân - doanh nghiệp được đầu tư làm bài bản ở quy mô lớn hàng ngàn héc ta ngay từ năm đầu, thì chẳng những gia tăng thu nhập ngay cho nông hộ và doanh nghiệp mà còn là mô hình để làm đúng việc liên kết bốn nhà trong cánh đồng mẫu.

“Mong ước cuối cùng của tôi là việc xác lập quan hệ sản xuất mới mang tính bền vững cho chuỗi giá trị, và gạo thơm Sóc Trăng sẽ có ngày được nâng lên thành thương hiệu gạo Việt Nam trên thương trường thế giới”, kỹ sư Hồ Quang Cua quả quyết như vậy.■

Bài đã đăng trên báo Thanh Niên:
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20131007/gao-thom-st-ra-the-gioi.aspx