Không đề

Không chấp nhận thánh thần nên ta chê thần thánh

Manh áo chén cơm cũng tự bàn tay

Nhưng khi tổng kết chiến tranh ta lại ưa so sánh

Cuộc kháng chiến thần thánh này có một không hai

__

hà nội mùa này

1.

Trao em những trái xoài cát Hòa Lộc cuối mùa
vàng ươm nâng niu từ Cần Thơ ra Hà Nội. Giọng
con gái Bắc có tiếng ve đong đưa trên vòm sấu
xanh cong cái nắng đầu hè khô khát: “Ôi, anh…”.

Hơn hai mươi năm trở lại. Sắc áo lính ngày xưa
của chàng trai phương Nam đã tan trong hồn cây
cỏ thủ đô. Ngày ấy ta thèm xoài nhưng xoài chưa
là hàng hóa Bắc - Nam. Mỗi chủ nhật rời doanh
trại Gia Lâm lang thang hồ Gươm, em dúi vào tay
ta tấm phiếu ăn cơm “quốc doanh mậu dịch”. Giờ
em thong thả chọn trái cây bốn mùa Nam - Bắc
sau mỗi bận dan díu đãi đằng bạn bè từ xứ nào
cơm lam, ốc Tây Hồ, chả cá Lã Vọng, ô mai…

2.

Hàng hóa tưng bừng tràn ngập phố phường.
Hàng Tây, Tàu, ta… chộn rộn chen chân giảm giá.
Tha hồ mặc cả. Dẫu khách không mua em vẫn nở
nụ cười, vẫn kèo nài mời mọc. Hai bàn tay trân
trọng nâng món hàng trao cho khách; khác hẳn
ngày xưa ta chỉ nhận từ em…”chuyên trị” một
bàn tay.

3.

Dưới những tòa cao ốc khách sạn, văn phòng liên
doanh sang trọng, vẫn còn những tầng thấp xanh
um cổ thụ và công viên. Thích nhất là ta đã lạc
đường dăm bảy bận, trong những đêm lang thang
cùng cây xanh.
Và những mẹ nhà quê, thầm lặng sáng trưa chiều
quảy những gánh hàng rong; nải chuối, mớ rau,
chùm hoa, trái ổi…cũng lang thang khắp phố
phường Hà Nội vòm xanh. Ta chép vào sổ tay:
“Chợ đồng quê Hà Nội lang thang”.

4.

Em đưa ta đi thăm người bạn cũ còn tại ngũ.
Bạn tặng “Thơ và tranh” vừa mới in xong. Rồi
bày rượu đọc thơ, dẫn khách xem tranh cho
tới nửa đêm. Bạn đã đeo quân hàm thượng
tá, mái tóc đã muối tiêu.
Bạn không còn sống ở Bắc Ninh. Trong
những khu gia binh của Hà Nội mới tháng
năm, có những người Hà Nội mới như anh.

(Anh đã sống được bằng thơ và tranh; một
đôi lần triển lãm, có những bức tranh hòa
bình anh bán được vài trăm đô la Mỹ).

5.

Đêm đưa em về giữa lòng Hà Nội. Cố tình
chạy lạc những con đường đã quen. Và nói
lời chia tay bên hồ Gươm: “Phải chi em là
người tôi yêu”.

Hà Nội, tháng 5-1998

xa

Sao ta nỡ dứt tình

Giữa muôn nghìn âm sắc

Em thu gọn bóng mình

Ta tìm ta xa mất

cuối năm 1986

Sống trung thực hay sống để cho người ta thương?

Đêm cuối năm tôi nghĩ nhiều về điều ấy

Sống để cho người ta thương – không khó mấy

Cứ bình lặng giữa đời thường, cứ đèm đẹp, là xong

Mà chuyện đời thường, có bình lặng chút nào đâu

Đến lương tâm cũng trở trăn nhức nhối

Trước những nỗi đau nhẹ nhàng, những đam mê lầm lỗi

Huống hồ là chuyện nghề, là lối sống có lương tâm

Sống trung thực hay sống để cho người ta thương?

Nhân cách mỗi người cứ phôi pha theo chiều đồng nhất

Thì đâu cái trúng và đâu cái trật

Giữa bộn bề cũ mới hôm nay?

Đêm cuối năm. Đêm cuối năm này

Tôi nhủ thầm, đừng nói nhiều về đổi mới

Khi chính mình chưa một lần tự thấy

Cái cũ chai lì còn mọc rễ trong tim

Sống tức là thay đổi, là đi tìm

Chỉ dừng lại ở tình thương ngơ ngáo

Lững lơ đắm say. Và lưng chừng. Và khờ khạo

Tức là tôi, muôn thuở, chỉ một mình

Cần Thơ, cuối năm 1986

riêng

Có lẽ chúng mình

Ai cũng có những tầng kỷ niệm

Trong tháp cổ thời gian

Những buồn thương hy vọng

Lặng lẽ hành trang

Theo suốt một đời

Đừng tước mất cái riêng nhau

Đau lắm em ơi

dọc đường chuyển viện

Mừng em rất trẻ

Đã là cô bé sinh viên

Nhớ xưa mình trẻ

Lang thang đời thợ một miền trở trăn

Đường vui sáng dậy

Trùng phùng ngẫu nhĩ trên xe

Em cười xinh vậy

Vần thơ tiềm ẩn e dè hẹn nhau

Tháng hè em nghỉ

Anh theo cơn sốt rét rừng

Đời không vô vị

Chia tay gặp gỡ vô chừng hôm mai

Quân y viện 121 – Quân y viện 175, tháng 10-1989

mưa

Sao em vội nói lời từ biệt

Mùa xuân hãy còn xa

Mà ngày thu vừa mới đến

Những cơn mưa chiều Cần Thơ xanh thắm

Ru em đầy trong ta

Sao em vội nói lời chia xa

Hơi ấm bàn tay vừa kịp nắm

Đôi mắt nâu ngại ngùng thăm thẳm

Em chập chùng trong ta

Đừng nói lời chia xa

Đừng nói câu từ biệt

Khi ta còn trong nhau

đợi mưa

1.

Anh rút chiếc chìa khóa khỏi ổ điện

Bóng tối ngập tràn căn phòng vừa ấm áp tình yêu

Em giận hờn không muốn ra đi

Nhưng giờ đã hết và đêm đã đến

Mình phải chia tay căn phòng may mắn

Cho ta nồng nàn chờ mưa

2.

Mùa khô vẫn thì thào đong đưa

Đốt cháy bao đêm trường cách biệt

Anh thì thầm nhớ em trong vuông cỏ biếc

Em hỏi anh hoàng hôn hay bình minh

Mà khao khát đợi chờ cơn mưa hồi sinh

3.

Có thể nào ta đánh đổi hết đời mình

Để có được nhau bốn mùa hoa trái

Sao em vẫn là em thuộc về người ấy

Anh là anh người ấy buộc ràng

Ta vẫn đợi chờ từng cơn mưa lang thang

lênh đênh

Em sắp bàn tay anh kề bàn tay em

Anh gân guốc nửa đời mưa nắng

Em thon thả năm ngón dài xa vắng

Thời gian có bao giờ phôi pha

Em xòe mười ngón tay bông hoa

Che tinh nghịch khuôn mặt người con gái

Ngắm nhìn anh phong trần qua kẻ lá

Em gọi tên thời gian chênh vênh

Ta áp vào nhau từng ngón lênh đênh

Thời gian có bao giờ trở lại

Chầm chậm hoàng hôn rơi vào ân ái

Bình minh trong sạch mông mênh

cuối năm 2006

Đêm ngủ chập chờn phải nuốt xeduxen

Nhớ trận đòn trẻ trung giữa trưa đổ lửa

Em quất ngọn roi cô đơn vào tâm hồn già cỗi

Anh thấm đòn vào cuối tuổi năm mươi

Sáng sớm mở vi tính gặp lại những chồng thư rác

Không một dòng email từ quê em

Lạnh ngắt như miền Trung đang chờ cơn bão số 10

Anh mở hững hờ trang weblog

Một ngọn roi thứ hai quất vào da thịt

Giọng con gái trẻ trung từ xa tít

Trả lời bão táp về tuổi trẻ tôi và chúng ta

Anh hiểu rằng mình đã già

Bữa nay đi làm anh sẽ không làm gì cả

Để tạ lỗi với em vì sự ích kỉ của mình

Chỉ muốn em là gia tài cho tất cả

Mà quên rằng tôi khác chúng ta

Cần Thơ, cuối năm 2006

đêm tô châu

(Nhớ chuyện tình Tô Châu Phù Dung)

Đêm thênh thang lâng lâng trong ta
Như bay lên thinh không tan ra
Làm khói sương trên đầm Nước Mặn
Làm đom đóm buồn hiu bay lên tận
Đỉnh non xanh Tô Châu chàng ơi
Quan bắt thiếp xa chàng muôn kiếp mù khơi

Ta huyền thoại cùng em đêm Thạch Động
Rồi la đà trên rừng dừa thơ mộng
Về đậu lại nhành hoang sơ Tô Châu
Khóc với chàng tình hận thâm sâu
Nhủ cùng chàng ta đã yêu nhau

Xa trong đêm sâu kia là ai
Đến cùng ta trần tục lai rai
Làm vua nhé? Ta sẽ cướp nàng đi mất
Làm dân nhé? Ta cũng mỏi mòn hoá đất

Đêm ơi đêm ơi đêm Hà Tiên
Ta lang thang bên nhau triền miên

Hà Tiên, đồi Pháo Đài 1992

chợ nổi cái răng

Chợ đã nổi từ nửa đêm về sáng
Ta vẫn chìm từ giữa bữa hoàng hôn
Em treo bẹo Cái Răng Ba Láng
Ta thương hồ Vàm Xáng Cần Thơ

Ta giang hồ nửa giấc lơ mơ
Sóc Trăng Cà Mau An Giang Đồng Tháp
Ghe thương hồ ta không vẽ mắt
Tới đây cắm sào ta ngủ qua đêm

Cây trái rộn ràng từ vườn nhà em
Gọi ta dậy từ nửa đêm về sáng
Cắm cây sào tre bẹo hình bẹo dạng
Xôn xao xuồng ghe họp chợ chòng chành

Có những chàng trai cô gái thị thành
Làm khách giang hồ đi chơi chợ nổi
Cặp mạn thương hồ tự dưng bối rối
Mua trái sầu riêng mà lòng sầu chung

Đành giã từ nhau chợ nổi Cái Răng
Cô Sáu cười nụ đồng tiền lúng liếng
Anh Bảy dùng dằng cưa li rượu đế
Giá mà ta treo bẹo được lòng nhau

nuôi cu

Em cắt bớt đuôi chim

Bởi lồng anh chọn chật

Thằng con ngồi im lìm

Cả tuần cu không gáy

nụ hôn của đá

Ngập ngừng chạm tay vào thạch nhũ

Nàng Apsara ưỡn ngực và nhắm mắt

Angkor và Bayon thức giấc

Người chiến binh hiện ra

Dường như ngàn năm không xa

Chàng ẩn khuất trong trùng trùng du khách

Tiếng cười tướng quân tung bờm lau lách

Nàng phiêu bồng kiêu sa

Em nhắm mắt hiu hiu vùng vũ nữ

Bước đi điệu múa rừng già

Kìa tướng quân chàng đừng cúi xuống

Nụ hôn của đá ngọc ngà

Giữ lại đền đài một chuyến đi xa

Lòng ta chỉ muốn làm cơn gió

Xoa tay trần lên ngực trần hóa đá

Chập chùng phôi pha

Angkor Wat – Cần Thơ, tháng 3-2007

ngọn gió đông

Thế là hết một thời hoang chúa
Ngọn gió đông buốt giá tim người
Em thảng thốt đền đài nhung lụa
Rờn rợn đau muôn tiếng khóc cười

Thế là tắt lịm sơ đồ lý trí
Chút tro tàn heo hút gió đông
Giữa bàng bạc gươm đao kỹ trị
Sa mạc im lìm lạnh lẽo vùi chôn

Em xiêm áo bước ra từ gió
Cô liêu chiều hoang mạc phong phanh
Hoàng hôn xuống phía trời tây đó
Đây phương đông bình minh mong manh

Chỉ còn lại một mình em bé bỏng
Giữa vô cùng trời đất u minh
Ta mạnh mẽ ôm em mềm mỏng
Càn khôn đâu phải chốn vô tình

Cần Thơ, 14-12-2003

đồng bằng

Em yêu
Hãy bình tâm lại
Giông gió sắp về sao em bỏ ra đi

Em cố tình tránh gặp mặt anh
Một mình em chống xuồng ra giữa đồng nước lũ
Anh khản giọng gọi em dưới mưa giông vần vũ
Hãy quay vào bờ nhóm lửa cùng anh

Ngọn lửa ấm em và anh đốt lên
Đã cháy nồng nàn đồng cam cộng khổ
Bây giờ đang vào mùa mưa bão
Đừng để gió làm ngọn lửa mong manh

Em hãy bình tâm nghe anh
Ta tìm kiếm con đường chưa ngập lụt
Ta đến chỗ vùng cao xanh um vườn tược
Ta dựng cho mình mái ấm ngày mai

Như hôm qua trời đất phôi thai
Sanh ra tình yêu đồng bằng màu mỡ
Dẫu mưa nắng hai mùa trái trời trở gió
Hai đứa mình vẫn bên nhau

nhớ nhà

Đi bên này đến bên kia

Chung cố quận mà chia lìa đôi bên

Miền Tây nửa gánh lênh đênh

Không về hai xứ chiều lên nhớ nhà

mộng mị

Có những trang đời tự nhiên trắng tinh

Có những sát na xa cách vô tình

Có những tháng ngày bên nhau mộng mị

Chỉ còn lại hai người thông minh

hạnh phúc

Hạnh phúc là được
làm cho người mình yêu hạnh phúc
Sau những dòng lệ khổ đau thao thức một mình
Những dòng lệ giận hờn ưu uất
Vì không dám nói lời yêu anh

Hạnh phúc luôn cận kề khổ đau
Bởi yêu nhau mà không dám vượt qua ràng buộc
Anh mới chạm vào bàn tay em lạnh buốt
Em đã rụt rè sợ hãi tránh môi hôn

Hạnh phúc là anh không chịu hiểu em
Anh vội vã nghĩ rằng em thất vọng
Vội vã nghĩ rằng em hờn giận
Và anh vội vàng đau khổ quay đi

Hạnh phúc là đừng ai ra đi
Là quay lại cùng nhau vượt bao ràng buộc
Là đem đến cho nhau tình yêu trong suốt
Cho người mình yêu hạnh phúc từng ngày

nhớ sông

Sao lại chia tay vội vàng như dễ
Mình đã gặp nhau giữa đời trần thế
Dù ngắn ngủi nửa dòng sông

Giữa gió đầy trời và sóng nước mênh mông
Anh muốn ôm em và ru em ngủ
Em co ro trong vòng tay Đất Mũi
Anh rộng dài sông Cửa Lớn ru em

Chiều Cà Mau chia tay
Em bịn rịn và anh lưu luyến
Xe đã chạy rồi mà sóng còn đưa tiễn
Người nhớ thị thành kẻ nhớ sông

Cà Mau, 29-12-2002

bên bờ địa trung hải

Ồ em ạ giữa lòng sa mạc
Ta lang thang cùng với lạc đà
Ta đất đá khô cằn Biển Chết
Ta hồi sinh Do Thái cùng ta

Em lưu lạc ba bốn bề xứ sở
Rồi hoang vu lồng lộng đền đài
Rồi ôm ấp đêm Địa Đàng Trung Hải
Và kêu lên trời ạ ban mai

Israel, 9-9-1999

trong doanh trại

Mưa buồn quá

Em

Mưa buồn quá

Ta áo xanh

Cỏ đã úa

Trong nhà

Em áo trắng

Ngoài hiên

Lạnh giá

Gần kia

Mà buồn ơi

Mưa xa

chợ nổi cái răng

Chợ đã nổi từ nửa đêm về sáng

Ta vẫn chìm từ giữa bữa hoàng hôn

Em treo bẹo Cái Răng Ba Láng

Ta thương hồ Vàm Xáng Cần Thơ

Ta giang hồ nửa giấc lơ mơ

Sóc Trăng Cà Mau An Giang Đồng Tháp

Ghe thương hồ ta không vẽ mắt

Tới đây cắm sào ta ngủ qua đêm

Cây trái rộn ràng từ vườn nhà em

Gọi ta dậy từ nửa đêm về sáng

Cắm cây sào tre bẹo hình bẹo dạng

Xôn xao xuồng ghe họp chợ chòng chành

Có những chàng trai cô gái thị thành

Làm khách giang hồ đi chơi chợ nổi

Cặp mạn thương hồ tự dưng bối rối

Mua trái sầu riêng mà lòng sầu chung

Đành giã từ nhau chợ nổi Cái Răng

Cô Sáu cười nụ đồng tiền lúng liếng

Anh Bảy dùng dằng cưa li rượu đế

Giá mà ta treo bẹo được lòng nhau

thu

1.

Chỉ còn một vùng hiu quạnh

Bất ngờ mùa thu tan ra

Bất ngờ ta nhìn thấy ta

Trầm luân trong em hữu hạn

Không có cuộc đời vô hạn

Không có tình yêu đong đưa

Hiếm hoi tấm lòng bè bạn

Chỉ còn ngày thu xa xưa

2.

Chỉ còn ngày thu xa xưa

Hiếm hoi tấm lòng bè bạn

Không có tình yêu đong đưa

Không có cuộc đời vô hạn

Trầm luân trong em hữu hạn

Bất ngờ ta nhìn thấy ta

Bất ngờ mùa thu tan ra

Chỉ còn một vùng hiu quạnh

chiến tranh và tôi

Chiếc xe Gát chở thi hài người lính lao điên cuồng
xuống Hà Giang trên con đường độc đạo bị nã pháo
suốt ngày đêm. Ba người lính đưa bạn về, mặt mày
nhăn nhó lạnh lùng giận dữ. Tôi quặn người sau
những cú xốc đứt hơi nẩy lửa - mà mỗi lần, máu từ
kẽ ván quan tài lại nhức nhối ứa ra! Tôi lặng lẽ khóc
thầm giữ chặt đầu quan tài và hãi hùng nhìn khuôn
mặt ba người vẫn lạnh lùng giận dữ.

Xe thoát chết dừng trước barie trạm gác. Hai người
lính mang quân phục chỉnh tề lạnh lùng đòi thi
hành phận sự kiểm tra. Một người lính rách bươm
trên xe tôi lạnh lùng chỉ tay quát tháo: “Này kẻ
tuyến sau! Bay muốn kiểm tra xương máu hay
muốn hóa máu xương?”. Tôi kinh hoàng buốt nhói
trong tim.

Trời ơi chiến tranh! Sao mi nỡ làm con dao hai lưỡi?
Mi tôi luyện cho ta dũng cảm phi thường giữa trận
đánh quyết tử sáng nay. Mi lại hóa ta lạnh lùng chai
đá trước máu của chính bạn mình giữa chập choạng
tối nay. Rồi đây hẳn là ta sẽ dạn dày trước kẻ ăn xin,
trước người hát rong và trước cả mẹ của ta khi
người đã già nua lâm trọng bịnh.


Hà Giang, tháng 7-1985

hồ mộng nhã uyển

(người con gái 21 tuổi với phòng tranh lụa đầu đời)

Có một người lính

dừng lại hồi lâu trước nỗi niềm thiên lý (*)

Sau lưng anh, bước giông (*)

Chung quanh - những phố cổ, dòng sông

Quê hương

Hoa

Tĩnh vật

Ta ngờ ngợ gặp chính mình trong nét lụa

Nghe tiếng nói khuất chìm

Những nỗi niềm sâu nặng

Nửa đời người trôi qua

Đối thoại cùng ta

Xin tạ ơn đời

Tạ ơn em

Mượt mà chung thủy

Em đã giúp ta biết làm người mơ mộng

Sau ngày tháng chiến chinh

Có một người con gái rất trẻ và xinh

Lặng lẽ đứng bên người lính

Anh vô tình không biết

Đó chính là người vẽ tranh

(*) Tên những bức tranh lụa của Hồ Mộng Nhã Uyển

tại triển lãm Hội Mỹ Thuật TP.HCM

đêm hè

Cái quạt xanh em xé làm đôi
Dành một nửa gửi người khách trọ
Giữ một nửa nơi buồng em trực
Người khách chung phòng trao quạt cho tôi

Mấy đêm rồi tôi có ngủ được đâu
Phần thương nhớ phần đêm hè oi bức
Cứ trằn trọc tôi nằm thao thức
Nghĩ về em mong ngọn gió vào

Những đêm hè trời giải đầy sao
Tôi thơ thẩn ngoài hành lang tìm gió
Gió trốn mất riêng em còn đó
Em hóa thành ngọn gió trong tôi

Cái quạt chiều nay em xé làm đôi
Gửi người khách chung phòng tôi một nửa
Tôi thầm nghĩ hay là em muốn gửi
Cái nửa phần khó nói ấy cho tôi

Có tình yêu nào chia được làm đôi
Để bên nhớ bên thương ghép vào thành một
Để những đêm hè ta không ngủ được
Tôi ru em bằng nửa quạt bên này

Ầu ơ… em ngủ cho say
Ví dầu nửa quạt cũng đầy chiêm bao


Hà Nội, hè 1985

hàn vi

Cái thuở hàn vi cười khóc ấy
Lóc nhóc bọn mình đi học đêm
Lóc nhóc bọn mình đi bán báo
Hân hoan hè nhau đi đấu tranh

Cái thuở hàn vi xao xuyến ấy
Lông nhông tráng sĩ hẻm Bàn Cờ
Lông nhông chật chội hiên nhà trọ
Thấp thoáng lầu bên em nên thơ

Cái thuở hàn vi xơ xác ấy
Long đong ta trốn lính vì nghèo
Long đong ta hóa Thiền hóa Phật
Ta siêu hình hồn phách quắt queo

Rồi một chiều xuân ta nhận ra
Em bên kia từ bỏ phố nhà
Bên đây dăm đứa về quê cũ
Nhìn quê hương ta thôi xót xa

Mười năm sau tình cờ tôi gặp lại
Thằng bạn thân một thuở hàn vi
Nó trách tôi sao mà rồ dại
Bây giờ còn ở lính làm gì

Đêm Hòa Hưng cụng li chan chát
Ngồi bên nhau mường tượng cuộc đời nhau
Nó phì nhiêu còn tôi phờ phạc
Men hàn vi nhàu nát mặt mày


Sài Gòn, tháng 7-1985

mong manh

Có những lúc ngồi lau súng

Ngẫm nghĩ về hòa bình vợ con cuộc sống

Ngẫm nghĩ về điếu thuốc rê

Ngẫm nghĩ về Dostoievski

Chợt thấy thương mình vô hạn

Phải nhắm một con mắt

Nhìn thấu từ đầu nòng vào ổ đạn

Kiểm tra kết quả thông nòng

Chợt nghĩ lòng vòng

Viên đạn xuyên qua người có thể chết

Bài thơ xuyên qua người có thể hồi sinh

Nghịch lý là

Khi đón một sứ giả hòa bình

Ta thường nã lên trời nhiều loạt đại bác

Có những bài thơ tuyệt tác

Lại viết về chiến tranh

Hình như cái gì cũng dễ là mong manh

Nếu ngẫm nghĩ khi ngồi lau súng

Campuchia - Việt Nam, tháng 8-1989

khúc mưa

Trong mưa Sài Gòn tháng sáu

Em như hạnh phúc yêu kiều

Và mai chỉ còn nỗi nhớ

Ra đi cùng ta cô liêu

Ta đi và em ở lại

Xin chia tay đêm Sài Gòn

Có giọt mưa nào vụng dại

Rụng buồn phiền lên môi Loan?

Đừng trách xin người đừng trách

Nào ai hiểu cạn đời mình

Phải đâu trăm năm là hết

Còn những nỗi buồn vô minh

Có những nỗi buồn đi hoang

Sài Gòn, tháng 6-1992

lệ hương

Anh nhìn đôi mắt em nhìn anh

Mây bay hương thơm trôi long lanh

Anh vịn vào mùi hương đang khóc

Anh uống say chiều lệ hương xanh

Em nhìn con mắt anh nhìn em

Ngọn lửa hồng hoang chảy ướt mềm

Em cuồn cuộn cháy mê thân xác

Em hóa ngày anh thành đêm em

Ta hóa thân ta vào thân ta

Hồn ta vào giấc ngủ ta bà

Vào đêm trừ tịch trần gian thức

Vào lệ hương em bao năm xa